14---samAsaH/03A---tatpuruShasamAsaH---sAmAnyatatpuruSHa-samAsaH/tatpuruSHasamAsa-abhyAsaH: Difference between revisions

<big>१)      '''मन्दिरगता''' बालिका भोजनम् अकरोत् ।</big>

<big>२)      '''पुत्रीप्राप्तं''' पारितोषिकं माता च पिता च अभिनन्दतः।</big>

<big>३)      '''पुत्रीसमा''' छात्रा गुरुं नमति।</big>

<big>४)      '''कृष्णश्रितः''' भक्तः सन्तुष्टः जातः।</big>

<big>५)      '''मध्याह्ने''' सूर्यस्य आतपः तीक्ष्णः।</big>

<big>६)      अनुजा '''शालाप्राप्ताभिः''' सखीभिः सह क्रीडति।</big>

<big>७)      उत्तमा बालिका '''गृहपाठं''' '''पूर्वाह्णे''' एव कृतवान् ।</big>

<big>८)       चोराः '''मध्यरात्रे''' आगच्छन्ति।</big>

<big>९)      '''कष्टातीतस्य''' जनस्य सुखं मधुरतरं भाति।</big>

<big>१०)     '''विषादयुक्तः''' अर्जुनः युद्धं कर्तुं नोत्सहते ।</big>

<big>११)     '''नगरप्राप्तः''' ग्रामीणः विस्मयान्वितोऽभवत्।</big>

<big>१२)     '''अपराह्ने''' वयं क्रीडाम।</big>

<big>१३)     '''संशयापन्ना''' छात्रा अध्यापकं पृष्टवती।</big>

<big>१४)     '''लक्षमणप्रयुक्तः''' बाणः मेघनादं व्यदारयत्।</big>

<big>१५)     सीता रामस्य '''प्राणसमा''' आसीत्।</big>

<big>१६)     '''मध्याह्नस्य''' भोजनं सम्यगासीत्।</big>

<big>१७)     सर्वाः महिलाः '''मातृसदृश्यः''' माननीयाः।</big>

<big>१८)     '''विद्याविहीनः''' पशुः इति सुभाषितं सूचयति।</big>

<big>१९)     '''रज्जुबद्धान्''' काष्ठान् ग्रामम् आनय।</big>

<big>२०)     '''सीतानुगतः''' रामः वनं प्राविशत्।</big>

<big>२१)     '''लक्ष्मीसहितायाः''' नारायणाय नमः।</big>

<big>२२)     अर्जुनः युद्धे '''शिवदत्तस्य''' अस्त्रस्य प्रयोगं कृतवान्।</big>

<big>२३)     '''दुःखातीतः''' वृद्धा ततः निर्गता।</big>

<big>२४)     '''विष्णुप्रयुक्तं''' चक्रं राक्षसं समहरत् ।</big>

<big>२५)     '''दण्डताडितः''' सर्पः निर्गच्छति।</big>

<big>२६)     पुरुषोत्तमः रामः अयोध्यायाः राज्यम् अपालयत् ।</big>

<big>२७)     '''पुस्तकपठनादौ''' अनुच्चरितमपि तत् ज्ञातं सत् बोधयति इति अनुभवः।</big>

<big>२८)     '''मातृसदृशी''' शिक्षिका छात्रान् पाठयति।</big>

<big>२९)     दुर्योधनः अहं '''युधिष्ठिरम्''' '''अर्धराज्यं''' न दास्यामि इति उक्तवान्।</big>

<big>३०)     '''हरित्रातः''' भक्तः नमस्कृतवान्।</big>

<big>३१)     '''रोगतप्तः''' औषधं स्वीकरोति।</big>

<big>३२)     तस्य '''अर्धकायस्य''' स्रसाः बृहत्यः सन्ति।</big>

<big>३३)     '''गर्तपतिता''' बालिका उच्चैः नर्दति।</big>

<big>३४)     '''कार्यालप्राप्तः''' कर्मकरः कार्यम् अकरोत् ।</big>

<big>३५)     '''कालिदासविरचितानि''' काव्यानि सर्वे पठेयुः।</big>

<big>३६)     छात्राः '''व्यासरचितं''' महाभारतं पठान्ति।</big>

<big>३७)     '''गुरुदेवाय''' नमः।</big>

<big>३८)     न '''सुखप्रति''' संसारे ।</big>

<big>३९)     तारकः '''ब्रह्मदत्तेन''' '''वरेण''' देवान् पराजितवान्।</big>

<big>४०)     शबरी '''दशरथपुत्रस्य''' रामस्य भक्ता आसीत् ।</big>

<big>४१)     '''प्रेमपूर्णे''' परिसरे संभाषणस्य अभ्यासं करवाम।</big>

<big>४२)     '''गुडमिश्रितं''' भोजनं सम्यग्भवति।</big>

<big>४३)     '''अश्वपतितः''' सैनिकः व्रणयुक्तः अभवत्।</big>

<big>४४)     '''भगवदधीनं''' जगत् वर्तते ।</big>

<big>४५)     यत् '''प्रमाणसिद्धं''' वर्तते तत्र इदम् इति वदामः।</big>

<big>४६)     '''शरणम् आगतः''' तु सदैव रक्षणीयः।</big>

<big>४७)     '''ग्रामं गमी''' बालकः शालां प्रविशति।</big>

<big>४८)     '''तस्मै इदं''' पुस्तकं दातव्यम् ।</big>

<big>४९)     '''धनाशा''' त्यक्ता चेत् पुरुषः वैराग्यं प्राप्नोति।</big>

<big>५०)     '''विद्यया हीनः''' छात्रः न शोभते।</big>

<big>५१)     न '''दोषप्रति''' वेदान्तदर्शने ।</big>

<big>५२)     भवतः कार्यं '''निर्विघ्नं''' समापयेत् ।</big>

<big>५३)     '''शरविद्धः''' हंसः भूमौ पतितः।</big>

<big>५४)     '''गङ्गाजलं''' सर्वपापं हरति।</big>

<big>५५)     '''सिंहात् भीतः''' व्याधः अरण्यात् पलायते ।</big>

<big>५६)     '''सभायां पण्डितः''' कार्यक्रमे सम्भाषाणं करोति ।</big>

<big>५७)     शङ्कराचार्यः बाल्यकाले एव '''शास्त्रेषु प्रवीणः''' आसीत् ।</big>

<big>५८)     माता मन्दिरं गतवती '''पूजार्थम्''' ।</big>

<big>५९)     '''धनहीनाः''' जनाः बहुदुखम् अनुभवन्ति अस्मिन् लोके।</big>

<big>६०)     शिवेन मन्मतः '''अग्निना दग्धः'''।</big>

<big>६१)     माया '''ईश्वराधीना''' वर्तते इति अद्वैतिनः मतम् ।</big>

<big>६२)     दानाय पात्रम्</big>

<big>६३)     '''स्नानाय इदं''' चूर्णम् अस्ति।</big>

<big>६४)     '''सर्पेणः दृष्टः''' मूषकः।</big>

<big>६५)     '''ज्ञानव्यवधाने''' ज्ञानं न जायते ।</big>

<big>६६)     दशरथः '''युद्धे निपुणः''' आसीत्।</big>

<big>६७)     आकाङ्क्षा तु '''पदधर्मः''' ज्ञातव्यः भवति।</big>

<big>६८)     महाभारते युद्धे अन्ते दुर्योधनः '''जले मग्नः''' आसीत् ।</big>

<big>६९)     '''रोगान्मुक्तः''' वृद्धः अत्यन्तं सन्तुष्टः आसीत्।  </big>

<big>७०)     '''सुखप्राप्ताः''' जनाः मन्दिरात् गच्छन्ति।</big>

<big>७१)     हरिः लतयाः '''वर्षेण पूर्वः'''।</big>

<big>७२)     '''भूतेभ्यः बलिः''' सर्वैः दातव्यः।</big>

<big>७३)     '''गुडेन सम्मिश्रिताः''' धानाः सर्वैः इच्छन्ति ।</big>

<big>७४)     '''गुर्वाधीनः''' छात्रः गुरुकुले पठति स्म।</big>

<big>७५)      '''भूतपूर्वः''' प्रधानमन्त्री विदेशं गतवान् ।</big>

<big>७६)     '''सामिकृतात्''' अध्ययनात् न कोपि फलं भवति ।</big>

<big>७७)     सर्वैः '''प्रजाहितं''' करणीयम् ।</big>

<big>७८)     छात्राः '''परीक्षाभयं''' प्राप्नुवन्ति।</big>

<big>७९)     '''मध्याह्ने''' सूर्यस्य तापः अधिकः भवति।</big>

<big>८०)     '''भवदर्था''' समासकक्षा प्रवर्तमाना अस्ति।</big>

<big>८१)     '''स्थालीपक्वेभ्यः''' फलेभ्यः रसं अनुभूतवान् बालकः।</big>

<big>८२)     '''अधरहिमालये''' बहवः योगिनः वसन्ति।</big>

<big>८३)     दुष्टजनानां '''कुकर्मभ्यः''' भीतिः नास्ति कलियुगे ।</big>

<big>८४)      '''गुरुसुश्रुषाम्''' अकृत्वा एव विद्यानदीं पारयितुं न शक्यते ।</big>

<big>८५)     मन्दिरे '''देवार्थं''' नैवेद्यम् अस्ति ।</big>

<big>८६)     '''अन्तिकात् आगता''' राजकुमारी सभायाम् उपविष्टान् सर्वान् अपश्यत्।</big>

<big>८७)     गोविन्दात् रामः '''मासावरः''' ।</big>

<big>८८)     '''वातेन छेद्यं''' तृणं गृहीत्वा ऋषिः गच्छति यागार्थम् ।स</big>

<big>८९)     '''हरित्रातः''' भक्तः संसारसागरं पारयति।</big>

<big>९०)     तिरुपत्यां '''देवालये दध्योदनं''' प्रसादरूपेण दीयते ।</big>

<big>९१)     '''गङ्गात्यस्ताः''' सीतारामलक्ष्मणाः भरद्वाजाश्रमं प्राप्तवन्तः।</big>

<big>९२)     '''राजधानीप्राप्तः''' मन्त्रिगणः प्रधानमन्त्रिणा अमिलत्।</big>

<big>९३)     '''अधरहिमालये''' कस्मिंश्चित् आश्रमे अयं योगी वसति।</big>

<big>९४)     '''प्रीतिबन्धः''' ईश्वरः भक्तानां साहाय्यं करोति ।</big>

<big>९५)     '''दूरादागतः''' योगी ग्रामम् अप्रविशत् ।</big>

<big>९६)     '''पुरुषाधीना''' प्रकृतिः जगत्कारणं नास्ति इति वेदान्तिनां मतम् ।</big>

<big>९७)     जन्ममरणचक्रात् '''बहिर्गमनं''' मोक्षः ।</big>

<big>९८)     एकः छात्रः '''तीर्थे वायसः इव''' गच्छन् आसीत्।</big>

<big>९९)     रमेशः सुरेशात् '''मासपूर्वः'''।</big>

<big>१००)     '''उत्तरभारते''' बहूनि सुन्दराणि मन्दिराणि सन्ति।</big>

<big>१०१)     तेन यत् न साधितं, तत् अस्माभिः '''अर्धवर्षेण''' साधितम् ।</big>

<big>१०२)     कालः सर्वोपि '''सूर्याधीनः''' एव इति भाति ।</big>

<big>१०३)    '''अस्मद्पिता''' अस्य नगरस्य अधिकारी इति उक्तं कैश्चित् बालकैः।</big>

<big>१०४)    '''गोहितार्थं''' यजमानः नितरां कार्यं करोति ।</big>

<big>१०५)   बालकेन '''स्वयंकृतं''' कार्यं दृष्ट्वा माता सुन्तुष्टा जाता ।</big>

<big>१०६)   '''अक्षक्षौण्डः''' शकुनिः पाण्डवान् धूर्तेन पराजितवान् ।</big>

<big>१०७)   '''बालकार्थं''' माता अन्नं परिवेषितवती ।</big>

<big>१०८)   '''स्वर्गपतितः''' त्रिशङ्कुः भूमौ अपि स्थातुम् अशक्तः आसीत् ।</big>

<big>१०९)   '''मूर्खशतम्''' जनाः तस्यां सम्भायाम् आसन् ।</big>

<big>११०)    '''युधिष्ठिरः''' पाण्डवेषु ज्येष्ठः आसीत् ।</big>

<big>१११)    '''दासीपुत्रः''' विदुरः '''नीतिनिपुणः''' आसीत्।</big>

<big>११२)    '''दूरादागतः''' यात्रिकः '''रमेशगृहं''' प्रविष्टवान् ।</big>

<big>११३)    '''देवालये''' मन्त्राः हृदि स्पृशन्ति।</big>

<big>११४)    '''अभिवृक्षं''' ( वृक्षम् अभि) गच्छति।</big>

<big>११५)    '''पूर्वाह्णे''' आरब्धं कार्यं दिनस्य अन्ते अपि न समापितम् ।</big>

<big>११६)    केचन पूर्वसंस्कारात् '''स्तोकात् मुक्ताः''' भवन्ति।</big>

<big>११७)   '''अनुज्येष्ठं'''  प्रविशन्तु  भवन्तः।</big>

<big>११८)    '''आतपे शुष्कानि''' वस्त्राणि ग्रहीत्वा माता गृहे गतवती ।</big>

<big>११९)    '''काराबन्धः''' पुरुषः दुःखेन जीवनं अयापयत् ।</big>

<big>१२०)   तस्मात्ते वितराम्यद्य '''पुत्रमात्मसमं''' गुणैः।</big>

<big>१२१)    तत्र लङ्कां समासाद्य पुरीं '''रावणपालिताम्''' ।</big>

<big>१२२)    श्रुत्वा तु तं वानरसैन्यशब्दं '''लङ्कागता''' राक्षसराजभृत्याः।</big>

<big>१२३)    '''क्षीरौदनेन''' साज्येन सम्पूज्य च भवं प्रभुम्।</big>

<big>१२४)    पश्चार्धेन प्रविष्टः शरपतनभयाद्भूयसा '''पूर्वकायम्''' ।</big>

<big>१२५)    ज्येष्ठो भ्राता '''पितृतुल्यो''' मृते पितरि शौनकः।</big>

<big>१२६)     ईश्वरः '''कालातीतः''' अस्ति।</big>

<big>१२७)     अपूर्वः कोऽपि '''कामान्धः''' दिवा नक्तं न पश्यति।</big>

<big>१२८)     '''रामबाणहतो''' वीरश्चचाल च मुमोह च ।</big>

<big>१२९)     '''लोकहितं''' मम करणीयम्।</big>

<big>१३०)     प्रजानामेव '''भूत्यर्थं''' स ताभ्यो बलिमग्रहीत्।</big>

<big>१३१)     न '''दोषप्रति''' बौद्धदर्शने।</big>

<big>१३२)     '''ब्रह्मविद्या''' '''किमर्थेयं''' नान्यन्मुक्ते फलं ततः।</big>

<big>१३३)     रक्षिता '''भवभीतानां''' भवः परमपावनः।</big>

<big>१३४)     '''दुष्टभीति-महाभीति''' भञ्जनायै नमो नमः।</big>

<big>१३५)     '''नृपहतपुत्रं''' पश्यति क्रुद्धब्राह्मणः।</big>

<big>१३६)     '''शिष्यपठितपुस्तकानि''' न कदापि पठ्यन्ते अन्यैः जनैः।</big>

<big>१३७)    अद्यत्वे बहवः युवकाः '''आत्महत्यां''' कुर्वन्ति ।</big>

<big>१३८)     '''मूर्खराजा''' एकदा राज्यं अपालयत् ।</big>

<big>१३९)     '''उपजरसं''' भवन्ति रोगाः।</big>

<big>१४०)    '''अध्युपानहं''' ( inside the shoe) सूक्ष्मः कण्टकः तुदति पादम् । A little thorn inside the shoe pricks the foot.</big>

<big>१४१)     ब्रह्मवित् '''गुणातीतः''' भवति।</big>

<big>१४२)    '''मध्येगङ्गात्''' आनय। '''गङ्गामध्यात्''' आनय।</big>

<big>१४३)    वाक्यं '''वक्त्राधीनम्''' एव ।</big>

<big>१४४)    '''आमूला'''च्छ्रोतुमिच्छामि ।</big>

<big>१४५)    '''मौल्ययुक्ता''' माला ग्रीवायाः अपगच्छति ।</big>

<big>१४६)    '''चुल्लीपक्वं''' वृन्ताकं पश्य।</big>

<big>१४७)     '''तत्त्वम्''' अंशः असि।</big>

<big>१४८)     '''त्वदधीना''' हि सिद्धयः।</big>

<big>१४९)    देवदत्तः विष्णुमित्रात् '''मासावरः'''।</big>

<big>१५०)    '''जीवन्मुक्तः''' यः सः '''बन्धमुक्तः''' भवति ।</big>

<big>१५१)    न '''सुखप्रति''' संसारे ।</big>

<big>१५२)    विकारहेतौ सति ये '''बहिर्विकारं''' समासते ते यमिनः।  Those who remain unruffled even in the presence of temptations are the self restrained.</big>

<big>१५३)    दुहितरः '''मातृसदृश्यो''' जायन्ते, पुत्राश्च '''पितृसदृशा''' इति प्रायिकम् ।</big>

<big>१५४)    वणिजां प्रायेण '''वाक्कलहाः''' भवन्ति ।</big>

<big>१५५)    '''अपराह्णकृतं''' कार्यं दृष्ट्वा अधिकारी सन्तुष्टः।</big>

<big>१५६)    '''तिलमिश्रिताः''' तण्डुलाः श्राद्धे प्रयुज्यन्ते।</big>

<big>१५७)   '''आचारणश्लक्ष्णान्''' सर्वे इच्छन्ति।</big>

<big>१५८)   '''समुद्रमात्रं''' न सरो अस्ति किञ्चन ।</big>

<big>१५९)   '''विश्वनाथः''' सर्वान् रक्षति ।  विश्वेषां नाथः</big>

<big>१६०) घटेन वयं '''जलाहरणं''' कुर्मः।</big>

<big>१६१) देवदत्तः '''रामान्मासपूर्वः''', विष्णुमित्रात्।</big>

<big>१६२) वणीजां प्रायेण '''वाक्कलहा''' भवन्ति नासिकलहाः।</big>

<big>१)         भवते इयम् =</big>

<big>२)         बलिभिः पुष्टः =</big>

<big>३)         निसर्गेण निपुणः =</big>

<big>४)         वेदे पण्डितः =</big>

<big>५)         अहिना हतः =</big>

<big>६)         गुरुणा ईक्षिता =</big>

<big>७)         अन्यैः पुष्टाः =</big>

<big>८)         राज्यात् भ्रष्टः =</big>

<big>९)         कार्ये रतः =</big>

<big>९१)     लक्ष्मीच्छाया =</big>

<big>९२)     अहिहतः =</big>

<big>९३)     मरुद्गणः =</big>

<big>९४)     अर्धग्रामः =</big>

<big>९५)     मरुत्पतिः =</big>

<big>९६)     आस्यप्रत्यनः =</big>

<big>९७)     मनोगतम् =</big>

<big>९८)     स्वर्गपतितः =</big>

<big>९९)     राजेश्वरः =</big>

<big>१००)    सर्पिष्कुण्डिका =</big>

<big>१६१)        बलिपुष्टः = ।</big>