13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons/bhUtakAlakRtantarUpANi: Difference between revisions
Jump to navigation
Jump to search
13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons/bhUtakAlakRtantarUpANi (view source)
Revision as of 23:28, 12 August 2023
, 10 months agono edit summary
Anjali2023 (talk | contribs) No edit summary |
No edit summary |
||
Line 1:
{{DISPLAYTITLE:२६. भूतकालकृदन्तरूपाणि}}
=== <big>'''भूतकालः (लङ्लकारः ) तिङन्तरूपाणि'''</big> ===▼
{| class="wikitable"
|
| colspan="2" | <big>वर्तमानकालः</big>
| colspan="3" | <big>भूतकालः</big>
|-
|<big>पुरुषः / वचनम्</big>
|<big>एकवचनम्</big>
|<big>बहुवचनम्</big>
| colspan="2" |<big>एकवचनम्</big>
|<big>बहुवचनम् </big>
|-
|
|<big>पठति</big>
|<big>पठन्ति</big>
| colspan="2" |<big>अपठत्</big>
|<big>अपठन्</big>
|-
|
|<big>पठसि</big>
|<big>पठथ</big>
| colspan="2" |<big>अपठः</big>
|<big>अपठत</big>
|-
|
|<big>पठामि</big>
|<big>पठामः</big>
| colspan="2" |<big>अपठम्</big>
|<big>अपठाम </big>
|}
▲===== <big>'''आत्मनेपदि क्रियापदम् [वन्द् धातुः] - भूतकालरूपाणि'''</big> =====
{| class="wikitable"
|
Line 44 ⟶ 42:
| colspan="3" |<big>भूतकालः</big>
|-
|<big>पुरुषः /वचनम्</big>
|<big>एकवचनम्</big>
|<big>बहुवचनम् </big>
|<big>एकवचनम्</big>
|<big>बहुवचनम् </big>
|
|-
|
|<big>वन्दते</big>
|<big>वन्दन्ते</big>
|<big>अवन्दत</big>
|<big>अवन्दन्त</big>
|
|-
|
|<big>वन्दसे</big>
|<big>वन्दध्वे</big>
|<big>अवन्दथाः</big>
|<big>अवन्दध्वम्</big>
|
|-
|
| <big>वन्दे</big>
|<big>वन्दामहे</big>
|<big>अवन्दे</big>
|<big>अवन्दामहि </big>
|
|}
▲==== <big>'''अस् धातोः भूतकाले तिङन्तरूपाणि'''</big> ====
{| class="wikitable"
|
| colspan="2" |<big>वर्तमानकालः</big>
| colspan="2" |<big>भूतकालः</big>
|-
|
|<big>एकवचनम्</big>
|<big>बहुवचनम्</big>
|<big>एकवचनम्</big>
|<big>बहुवचनम्</big>
|-
|<big>प्र.पु.</big>
|<big>अस्ति</big>
|<big>सन्ति</big>
|<big>आसीत्</big>
|<big>आसन्</big>
|-
|<big>म. पु.</big>
| <big>असि</big>
|<big>स्थ</big>
|<big>आसीः</big>
|<big>आस्त</big>
|-
|<big>उ.पु.</big>
|<big>अस्मि</big>
|<big>स्मः</big>
|<big>आसम्</big>
|<big>आस्म</big>
|}
▲=== <big>'''कृदन्तरूपाणि'''</big> '''- <big>क्त अपि च क्तवतु</big>''' ===
<big>क्त अपि च क्तवतु इति कृत्प्रत्ययाः भूतकालार्थे विहिताः भवन्ति।</big>
Line 113 ⟶ 109:
<big>कृदन्तरूपाणि त्रिषु लिङ्गेषु, त्रिषु-वचनेषु, सप्तसु विभक्तिषु च भवन्ति ।</big>
==== <big>'''क्त्वान्तरूपम् -'''</big> ====
{| class="wikitable"
|<big>'''लिङ्गम्/वचनम्'''</big>
|<big>'''एकवचनम्'''</big>
|<big>'''बहुवचनम्''' </big>
|-
|
|<big>पठितवान्</big>
|<big>पठितवन्तः</big>
|-
|
|<big>पठितवती</big>
|<big>पठितवत्यः</big>
|-
|<big>नपुंसकलिङ्गे</big>
|<big>पठितवत् /वद्</big>
|<big>पठितवन्ती</big>
|}
==== <big>ध्यानेन् पठतु ---</big> ====
Line 141 ⟶ 134:
<big>वर्तमानकालः/लट्लकारः</big>
<big>[मूलधातुः]</big>
! colspan="6" | <big>भूतकृदन्तरूपाणि ('''क्त्वान्तरूपाणि)'''</big>
|-
! colspan="2" |<big>पुंलिङ्गे</big>
Line 152 ⟶ 145:
!<big>ए. व.</big>
!<big>ब. व.</big>
! <big>ए.व.</big>
!<big>ब.व.</big>
|-
Line 205 ⟶ 198:
|<big>वसति [वस्]</big>
|<big>उषितवान्</big>
| <big>उषितवन्तः </big>
|<big>उषितवती</big>
|<big>उषितवत्यः</big>
Line 237 ⟶ 230:
|<big>तरति [तॄ]</big>
|<big>तीर्णवान्</big>
| <big>तीर्णवन्तः</big>
|<big>तीर्णवती</big>
|<big>तीर्णवत्यः</big>
Line 292 ⟶ 285:
|-
|<big>यच्छति [दाण्]</big>
|<big>दत्तवान्</big>
|<big>दत्तवन्तः</big>
|<big>दत्तवती</big>
Line 349 ⟶ 342:
|<big>शक्नोति [शक्]</big>
|<big>शक्तवान्</big>
| <big>शक्तवन्तः</big>
|<big>शक्तवती</big>
|<big>शक्तवत्यः</big>
Line 364 ⟶ 357:
|}
=== <big>
<big>'''उदाहरणं दृष्ट्वा रिक्तस्थानानि पूरयतु ---'''</big>
{| class="wikitable"
Line 372 ⟶ 364:
<big>वर्तमानकालः/</big><big>लट्लकारः</big>
<big>[मूलधातुः]</big>
! colspan="6" |<big>भूतकृदन्तरूपाणि ('''क्त्वान्तरूपाणि)'''</big>
|-
! colspan="2" |<big>पुंलिङ्गे</big>
! colspan="2" |<big>स्त्रीलिङ्गे</big>
! colspan="2" |<big>नपुंसकलिङ्गे</big>
|-
!<big>ए.व.</big>
!<big>ब.
▲!<big>ए. व.</big>
▲!<big>ब. व.</big>
▲!<big>ए.व.</big>
▲!<big>ब.व.</big>
|-
|<big>पठति [पठ्]</big>
|<big>पठितवान्</big>
|<big>पठितवन्तः</big>
|<big>पठितवती</big>
|<big>पठितवत्यः</big>
|<big>पठितवत् </big>
|<big>पठितवन्ति</big>
|-
|<big>लिखति [लिख्]</big>
|<big>लिखितवान्</big>
|<big>लिखितवन्तः</big>
|<big>लिखितवती</big>
|<big>लिखितवत्यः</big>
|<big>लिखितवत्</big>
|<big>लिखितवन्ति</big>
|-
|<big>वदति [वद्]</big>
|<big>उदित --</big>
|
|
|
|
|
|-
|<big>हसति [हस्]</big>
|<big>हसित--</big>
|
|
|
|
|
|-
|<big>खादति [खाद्]</big>
|<big>खादित--</big>
|
|
|
|
|
|-
|<big>स्थापयति</big><big> [स्था + णिच् = स्थापि ] </big>
|<big>स्थापित--</big>
|
|
|
|
|
|-
|<big>चलति [चल्]</big>
|<big>चलित --</big>
|
|
|
|
|
|-
|<big>पतति [पत्] </big>
| <big>पतित --</big>
|
|
|
|
|
|-
|<big>निन्दति [निन्द्] </big>
|<big>निन्दित--</big>
|
|
|
|
|
|-
|<big>अटति [अट्] </big>
|<big>अटित--</big>
|
|
|
|
|
|-
|<big>कर्षति [कृष्]</big>
|<big>कृष्ट --</big>
|
|
|
|
|
|-
|<big>याचति [याच्] </big>
|<big>याचित--</big>
|
|
|
|
|
|-
|<big>क्रन्दति [क्रन्द्] </big>
|<big>क्रन्दित--</big>
|
|
|
|
|
|-
|<big>जपति [जप्] </big>
|<big>जपित--</big>
|
|
|
|
|
|-
|<big>पिबति [पा]</big>
|<big>पीत--</big>
|
|
|
|
|
|-
|<big>प्रेषयति [प्रेष्]</big>
|<big>प्रेषित --</big>
|
|
|
|
|
|-
|<big>आगच्छति [आ + गम्]</big>
|<big>आगत--</big>
|
|
|
|
|
|-
|<big>आनयति [आ + नी]</big>
|<big>आनीत--</big>
|
|
|
|
|
|-
|<big>करोति [कृ]</big>
|<big>कृत--</big>
|
|
|
|
|
|-
|<big>स्वीकरोति [स्वी + कृ]</big>
|<big>स्वीकृत--</big>
|
|
|
|
|
|-
|<big>भवति [भू]</big>
|<big>भूत--</big>
|
|
|
|
|
|-
|<big>अनुभवति [अनु + भू]</big>
|<big>अनुभूत--</big>
|
|
|
|
|
|-
| <big>तिष्ठति [स्था]</big>
| <big>स्थित--</big>
|
|
|
|
|
|-
|<big>उत्तिष्ठति [उत् + स्था]</big>
|<big>उत्थित--</big>
|
|
|
|
|
|-
|<big>नृत्यति [नृत्]</big>
|<big>नृत्त--</big>
|
|
|
|
|
|-
|<big>स्मरति [स्मृ]</big>
|<big>स्मृत --</big>
|
|
|
|
|
|-
|<big>तरति [तृ]</big>
|<big>तीर्ण--</big>
|
|
|
|
|
|-
|<big>सर्पति [सर्प्]</big>
|<big>सर्पित--</big>
|
|
|
|
|
|-
|<big>रोदिति [रुद्]</big>
|<big>रुदित --</big>
|
|
|
|
|
|-
|<big>शक्नोति [शक्]</big>
|<big>शक्त—</big>
|
|
|
|
|
|}
'''<big>भूतकाले तिङन्तरूपाणि (लङ्लकारः )/कृदन्तरूपाणि (क्त अपि च क्तवतु) च pdf</big>'''
| |||