13---bhAShita-saMskRutam/Introductory-Sanskrit-lessons/cet-no-cet: Difference between revisions
No edit summary |
No edit summary |
||
Line 18: | Line 18: | ||
=== <big>अभ्यासः </big> === |
=== <big>अभ्यासः </big> === |
||
<big>चेत् , नो चेत् </big> |
|||
==== '''१. <big>अधः एकैकेन वाक्येन एकैकः सन्दर्भः निर्दिष्टः अस्ति । तत् सन्दर्भे भवन्तः किम् कुर्वन्ति इति “चेत्” युक्तेन वाक्येन लिखन्तु।</big>''' ==== |
|||
<big>'''उदा - कार्यालयस्य विरामः भवति ।'''</big> |
|||
==== <big>अभ्यासः </big> ==== |
|||
<big>''' कर्यालयस्य विरामः भवति चेत् गृहम् गच्छामि ।'''</big> |
|||
<big>अधः शब्दद्वयं निर्दिष्टम् अस्ति | पूर्वार्धे प्रथमशब्दम् , उत्तरार्धे द्वितीयशब्दं च प्रयुज्य “यदि - तर्हि” युक्तानि लिखन्तु |</big> |
|||
<big>उदा- निद्रा- शयनम् </big> |
|||
<big>1. गृहे कोपि नास्ति ।</big> |
|||
<big> यदि निद्रा आगच्छति तर्हि शयनं करोतु |</big> |
|||
<big>……………………………………………………….. |</big> |
|||
<big>1.ज्वर: औषधाम् </big> |
|||
<big> 2. .कोषे धनम् नास्ति ।</big> |
|||
<big>…………अस्ति ………. ………. ……….. ………..|</big> |
|||
<big> ………………………………………………………… | </big> |
|||
<big> 2. बुभुक्षा - भोजनम् </big> |
|||
<big> 3.गृहम् अतिथि: आगच्छति ।</big> |
|||
<big>3.पिपासा - जलम् </big> |
|||
<big> …………………………………………………………| </big> |
|||
<big>4. दृष्टिदोषः - उपनेत्रम् </big> |
|||
<big> 4.बालकाः कोलाहलम् कुर्वन्ति ।</big> |
|||
<big>5. धनम् - उद्योगः </big> |
|||
<big> …………………………………………………………… |</big> |
|||
<big>…………… आवश्यकं …….. ……… …………… ………|</big> |
|||
<big> 5.नगरयानानि न सञ्चरन्ति।</big> |
|||
<big>6. शान्तिः - आश्रमः </big> |
|||
<big> ……………………………………………………………।</big> |
|||
<big>7. क्षीरम् - क्षीरकेन्द्रम् </big> |
|||
<big> 6.स्यूतः नष्टः भवति ।</big> |
|||
<big>8. कार्यसिद्धिः - परिश्रमः </big> |
|||
<big> ………………………………………………………………।</big> |
|||
<big>9. चाकलेकः - आपणः </big> |
|||
<big> 7.अधिकारी तर्जयति ।</big> |
|||
<big>10. तृप्तिः - समाजसेवा </big> |
|||
<big> ………………………………………………………………।</big> |
|||
<big>अभ्यासः </big> |
|||
<big> 8.चोराः आगच्छन्ति ।</big> |
|||
<big>समीरः श्य्यादिवस्त्राणि भातकार्थं ददाति | भाटकविवरणम् तु-</big> |
|||
<big> ……………………………………………………………….।</big> |
|||
{| class="wikitable" |
|||
<big>9. पाके रुचिः न भवति ।</big> |
|||
|+ |
|||
|<big>'''वस्तुनाम '''</big> |
|||
|<big>'''एकदिनस्य '''</big> |
|||
|<big>'''दिनद्वयस्य '''</big> |
|||
|<big>'''दिनत्रयस्य '''</big> |
|||
|- |
|||
|<big>शय्या </big> |
|||
|<big>४.००</big> |
|||
|<big>७.00</big> |
|||
|<big>१०.००</big> |
|||
|- |
|||
|<big>वस्त्रकटः </big> |
|||
|<big>५.००</big> |
|||
|<big>९.००</big> |
|||
|<big>१२.००</big> |
|||
|- |
|||
|<big>उपधानम् </big> |
|||
|<big>२.००</big> |
|||
|<big>४.००</big> |
|||
|<big>५.००</big> |
|||
|- |
|||
|<big>आच्चादकम् </big> |
|||
|<big>१.००</big> |
|||
|<big>२.००</big> |
|||
|<big>३.००</big> |
|||
|} |
|||
<big>उपरितनविवरणस्य आधारेण किम् वस्तु कति दिनानि नीतम् चेत् कियत् दातव्यम् इति “यदि-तर्हि” युक्तेन वाक्येन लिखन्तु।</big> |
|||
<big> …………………………………………………………………।</big> |
|||
<big>उदा- यदि श्य्या एकम् दिनम् नीयते तर्हि भातटकम् चत्वारि रूप्यकाणि । </big> |
|||
<big>10. रात्रौ निद्रा न आगच्छति ।</big> |
|||
# <big>…………शय्या दिनद्वयम् नीयते ……….भाटकम् ……… ……….।</big> |
|||
<big> …………………………………………………………………।</big> |
|||
# <big>………….शय्या ………… …………… भाटकम् ……… ……….।</big> |
|||
# <big>…………वस्त्रकटः ………… ………… ……… ……………….।</big> |
|||
# <big>…………वस्त्रकटः ………… ………… ……… ……………….।</big> |
|||
# <big>…………वस्त्रकटः ………… ………… ……… ……………….।</big> |
|||
# <big>…………उपधानम् ………… ………… ……… ……………….।</big> |
|||
# <big>…………उपधानम् ………… ………… ……… ……………….।</big> |
|||
# <big>…………उपधानम् ………… ………… ……… ……………….।</big> |
|||
# <big>…………आच्छादकम् ………… ………… ……… …………….।</big> |
|||
# <big>…………आच्छादकम् ………… ………… ……… …………।</big> |
|||
# <big>…………आच्छादकम् ………… ………… ……… …………।</big> |
|||
==== <big>अभ्यासः</big> ==== |
|||
<big>अधः एकैकेन वाक्येन एकैकः सन्दर्भः निर्दिष्टः अस्ति । तत् सन्दर्भे भवन्तः किम् कुर्वन्ति इति “चेत्” युक्तेन वाक्येन लिखन्तु।</big> |
|||
==== <big>२. अधस्तनवाक्येषु स्थितानि रिक्तस्थानानि “चेत् - नो चेत् ” इत्येतेषु केनचित् पदेन पूरयन्तु।</big> ==== |
|||
<big>उदा-</big> |
|||
<big>उदा - कार्यालयस्य विरामः भवति ।</big> |
|||
<big>'''भवान् शीग्रम् आगच्छन्तु । ……………। पिता तर्जयति ।'''</big> |
|||
<big> कर्यालयस्य विरामः भवति चेत् गृहम् गच्छामि ।</big> |
|||
# <big>गृहे कोपि नास्ति ।</big> |
|||
<big>………………………………………………………..</big> |
|||
<big> 2.कोषे धनम् नास्ति ।</big> |
|||
<big> …………………………………………………………</big> |
|||
<big> </big> |
|||
<big> 3.गृउहम् अतिथि: आगच्छति ।</big> |
|||
<big> ……………………………………………………………</big> |
|||
<big> </big> |
|||
<big> 4.बालकाः कोलाहलम् कुर्वन्ति ।</big> |
|||
<big> ……………………………………………………………</big> |
|||
<big> 5.नगरयानानि न सञ्चरन्ति।</big> |
|||
<big> ……………………………………………………………।</big> |
|||
<big> 6.स्यूतः नष्टः भवति ।</big> |
|||
<big> ………………………………………………………………।</big> |
|||
<big> 7.अधिकारी तर्जयति ।</big> |
|||
<big> ………………………………………………………………।</big> |
|||
<big> 8.चोराः आगच्छन्ति ।</big> |
|||
<big> ………………………………………………………………….।</big> |
|||
<big>'''भवान् शिग्रम् आगच्छन्तु । नो चेत् पिता तर्जयति ।'''</big> |
|||
<big>9। पाके रुचिः न भवति ।</big> |
|||
<big>1. औषधम् स्वीकरोतु । ………………ज्वरः वर्धते ।</big> |
|||
<big> ……………………………………………………………………।</big> |
|||
2. <big>इच्छा अस्ति |………………….भोजनम् करोतु ।</big> |
|||
<big>10)रात्रौ निद्रा न आगच्छति ।</big> |
|||
<big>3. अध्यापकः अस्ति ……… कक्ष्यायाम् उपविशामि।</big> |
|||
<big> ………………………………………………………………………।</big> |
|||
<big>4. भवान् मधुरम् खादति| ……… दन्ताः नश्यन्ति ।</big> |
|||
==== <big>अभ्यासः</big> ==== |
|||
<big>5. भवान् असत्यम् वदति ।…………कः भवति विश्वासम् करोति ।</big> |
|||
<big>अधस्तनवाक्येषु स्थितानि रिक्तस्थानानि “चेत् - नो चेत् यदि - तर्हि” इत्येतेषु केनचित् पदेन पूरयन्तु।</big> |
|||
6. <big>परश्वः भवतः गृहम् आगमिष्यामि । ……………….प्रपरश्वः ।</big> |
|||
<big>उदा-</big> |
|||
7. <big>सम्यक् पठतु । ……………………उत्तीर्णता कथम् प्राप्येत?</big> |
|||
<big>भवान् शीग्रम् आगच्छन्तु । ……………। पिता तर्जयति ।</big> |
|||
8. <big>सुरेशः आगच्छति …………………माम् आह्वयतु ।</big> |
|||
<big>भवान् शिग्रम् आगच्छन्तु ।नो चेत् पिता तर्जयति ।</big> |
|||
9. <big>दैवम् अनुकूलकरम् नास्ति …………… कः किम् कुर्यात् ।</big> |
|||
# <big>औषधम् स्वीकरोतु । ………………।ज्वरः वर्धते ।</big> |
|||
10. <big>उपविश्य पठतु ।……………………उत्थाय पठतु ।</big> |
|||
# <big>इच्छा अस्ति ………………….भोजनम् करोतु ।</big> |
|||
# <big>यदि अध्यापकः अस्ति ……………।कक्ष्यायाम् उपविशामि।</big> |
|||
# <big>…………………………भवान् मधुरम् खादति तर्हि दन्ताः नश्यन्ति ।</big> |
|||
# <big>यदि भवन् असत्यम् वदति ………………।कः भवति विश्वासम् करोति ।</big> |
|||
# <big>परश्वः भवतः गृहम् आगमिष्यामि । ……………….प्रपरश्वः ।</big> |
|||
# <big>सम्यक् पठतु । ……………………उत्तीर्णता कथम् प्राप्येत ?</big> |
|||
# <big>सुरेशः आगच्छति …………………माम् आह्वयतु ।</big> |
|||
# <big>यदि दैवम् अनुकूलकरम् नास्ति …………… कः किम् वा कुर्यात् ।</big> |
|||
# <big>उपविश्य पठतु ।……………………उत्थाय वा पठतु ।</big> |
Revision as of 11:37, 29 May 2023
चेत् , नो चेत्
* चेत्
“यदि तर्हि” एति पदद्वयं यस्मिन् अर्थे उपयुज्यते तस्मिन् एव अर्थे “चेत्” इत्यस्य अपि उपयोगः करणीयः |
उदा - समयः अस्ति चेत् अहं आगच्छामि |
(यदि समयः अस्ति तर्हि अहं आगच्छामि इत्यर्थः |)
“यदि - तर्हि”, “चेत्” इत्येतयोः अर्थः समानः इत्यतः “यदि - तर्हि” इति यत्र प्रयुक्तम् वाक्ये “चेत् “इति न प्रयोक्तव्यम् |
उदा-यदि समयः अस्ति चेत् तर्हि अहं आगच्छामि - इत्येतत् वाक्यम् अशुद्धं | यत: “चेत्” इति यत्र अस्ति तत्र यदि इत्यपि प्रयुक्तम् |
अभ्यासः
चेत् , नो चेत्
अभ्यासः
अधः शब्दद्वयं निर्दिष्टम् अस्ति | पूर्वार्धे प्रथमशब्दम् , उत्तरार्धे द्वितीयशब्दं च प्रयुज्य “यदि - तर्हि” युक्तानि लिखन्तु |
उदा- निद्रा- शयनम्
यदि निद्रा आगच्छति तर्हि शयनं करोतु |
1.ज्वर: औषधाम्
…………अस्ति ………. ………. ……….. ………..|
2. बुभुक्षा - भोजनम्
3.पिपासा - जलम्
4. दृष्टिदोषः - उपनेत्रम्
5. धनम् - उद्योगः
…………… आवश्यकं …….. ……… …………… ………|
6. शान्तिः - आश्रमः
7. क्षीरम् - क्षीरकेन्द्रम्
8. कार्यसिद्धिः - परिश्रमः
9. चाकलेकः - आपणः
10. तृप्तिः - समाजसेवा
अभ्यासः
समीरः श्य्यादिवस्त्राणि भातकार्थं ददाति | भाटकविवरणम् तु-
वस्तुनाम | एकदिनस्य | दिनद्वयस्य | दिनत्रयस्य |
शय्या | ४.०० | ७.00 | १०.०० |
वस्त्रकटः | ५.०० | ९.०० | १२.०० |
उपधानम् | २.०० | ४.०० | ५.०० |
आच्चादकम् | १.०० | २.०० | ३.०० |
उपरितनविवरणस्य आधारेण किम् वस्तु कति दिनानि नीतम् चेत् कियत् दातव्यम् इति “यदि-तर्हि” युक्तेन वाक्येन लिखन्तु।
उदा- यदि श्य्या एकम् दिनम् नीयते तर्हि भातटकम् चत्वारि रूप्यकाणि ।
- …………शय्या दिनद्वयम् नीयते ……….भाटकम् ……… ……….।
- ………….शय्या ………… …………… भाटकम् ……… ……….।
- …………वस्त्रकटः ………… ………… ……… ……………….।
- …………वस्त्रकटः ………… ………… ……… ……………….।
- …………वस्त्रकटः ………… ………… ……… ……………….।
- …………उपधानम् ………… ………… ……… ……………….।
- …………उपधानम् ………… ………… ……… ……………….।
- …………उपधानम् ………… ………… ……… ……………….।
- …………आच्छादकम् ………… ………… ……… …………….।
- …………आच्छादकम् ………… ………… ……… …………।
- …………आच्छादकम् ………… ………… ……… …………।
अभ्यासः
अधः एकैकेन वाक्येन एकैकः सन्दर्भः निर्दिष्टः अस्ति । तत् सन्दर्भे भवन्तः किम् कुर्वन्ति इति “चेत्” युक्तेन वाक्येन लिखन्तु।
उदा - कार्यालयस्य विरामः भवति ।
कर्यालयस्य विरामः भवति चेत् गृहम् गच्छामि ।
- गृहे कोपि नास्ति ।
………………………………………………………..
2.कोषे धनम् नास्ति ।
…………………………………………………………
3.गृउहम् अतिथि: आगच्छति ।
……………………………………………………………
4.बालकाः कोलाहलम् कुर्वन्ति ।
……………………………………………………………
5.नगरयानानि न सञ्चरन्ति।
……………………………………………………………।
6.स्यूतः नष्टः भवति ।
………………………………………………………………।
7.अधिकारी तर्जयति ।
………………………………………………………………।
8.चोराः आगच्छन्ति ।
………………………………………………………………….।
9। पाके रुचिः न भवति ।
……………………………………………………………………।
10)रात्रौ निद्रा न आगच्छति ।
………………………………………………………………………।
अभ्यासः
अधस्तनवाक्येषु स्थितानि रिक्तस्थानानि “चेत् - नो चेत् यदि - तर्हि” इत्येतेषु केनचित् पदेन पूरयन्तु।
उदा-
भवान् शीग्रम् आगच्छन्तु । ……………। पिता तर्जयति ।
भवान् शिग्रम् आगच्छन्तु ।नो चेत् पिता तर्जयति ।
- औषधम् स्वीकरोतु । ………………।ज्वरः वर्धते ।
- इच्छा अस्ति ………………….भोजनम् करोतु ।
- यदि अध्यापकः अस्ति ……………।कक्ष्यायाम् उपविशामि।
- …………………………भवान् मधुरम् खादति तर्हि दन्ताः नश्यन्ति ।
- यदि भवन् असत्यम् वदति ………………।कः भवति विश्वासम् करोति ।
- परश्वः भवतः गृहम् आगमिष्यामि । ……………….प्रपरश्वः ।
- सम्यक् पठतु । ……………………उत्तीर्णता कथम् प्राप्येत ?
- सुरेशः आगच्छति …………………माम् आह्वयतु ।
- यदि दैवम् अनुकूलकरम् नास्ति …………… कः किम् वा कुर्यात् ।
- उपविश्य पठतु ।……………………उत्थाय वा पठतु ।