८. एतस्य/एतस्याः – तस्य/तस्याः नाम?
अधोलिखितानि पदानि ध्यानेन पठतु
| ==== दकारान्तः एतद् शब्दः ==== | ||
|---|---|---|
| पुंलिङ्गे | ||
| विभक्तिः | एकवचनम् | बहुवचनम् |
| प्रथमा | एषः | एते |
| षष्ठी | एतस्य | एतेषाम् |
| स्त्रीलिङ्गे | ||
| विभक्तिः | एकवचनम् | बहुवचनम् |
| प्रथमा | एषा | एताः |
| षष्ठी | एतस्याः | एतासाम् |
| नपुंसकलिङ्गे | ||
| विभक्तिः | एकवचनम् | बहुवचनम् |
| प्रथमा | एतत् / एतद् | एतानि |
| षष्ठी | एतस्य | एतेषाम् |
| ==== दकारान्तः तद् शब्दः ==== | ||
|---|---|---|
| पुंलिङ्गे | ||
| विभक्तिः | एकवचनम् | बहुवचनम् |
| प्रथमा | सः | ते |
| षष्ठी | तस्य | तेषाम् |
| स्त्रीलिङ्गे | ||
| विभक्तिः | एकवचनम् | बहुवचनम् |
| प्रथमा | सा | ताः |
| षष्ठी | तस्याः | तासाम् |
| नपुंसकलिङ्गे | ||
| विभक्तिः | एकवचनम् | बहुवचनम् |
| प्रथमा | तत् / तद् | तानि |
| षष्ठी | तस्य | तेषाम् |
दकारान्तः अस्मद् शब्दः - त्रिषु लिङ्गेषु समानः | ||
|---|---|---|
| विभक्तिः | एकवचनम् | बहुवचनम् |
| प्रथमा | अहम् | वयम् |
| षष्ठी | मम / मे | अस्माकम् / नः |
दकारान्तः युष्मद् शब्दः - त्रिषु लिङ्गेषु समानः | ||
|---|---|---|
| विभक्तिः | एकवचनम् | बहुवचनम् |
| प्रथमा | त्वम् | यूयम् |
| षष्ठी | तव / ते | युष्माकम् / वः |
एतस्य / एतस्याः – तस्य / तस्याः नाम? (त्रिषुलिङ्गेषु)
अधोलिखितानि पदानि ध्यानेन पठतु
| प्रथमा एकवचनम् | षष्ठी एकवचनम् | प्रथमा बहुवचनम् | षष्ठी बहुवचनम् | ||
| एतद् | पुंलिङ्गे | एषः | एतस्य | एते | एतेषाम् |
| स्त्रीलिङ्गे | एषा | एतस्याः | एताः | एतासाम् | |
| नपुं -लिङ्गे | एतत्/एतद् | एतस्य | एतानि | एतेषाम् | |
| तद् | पुंलिङ्गे | सः | तस्य | ते | तेषाम् |
| स्त्रीलिङ्गे | सा | तस्याः | ताः | तासाम् | |
| नपुं -लिङ्गे | तत्/तद् | तस्य | तानि | तेषाम् | |
| अस्मद् | त्रिषुलिङ्गेषु | अहम् | मम /मे | वयम् | अस्माकम् / नः |
| युष्मद् | त्रिषुलिङ्गेषु | त्वम् | तव /ते | यूयम् | युष्माकम् / वः |
उदाहरणानि पठतु
| एतद् शब्दः | ||
| पुंलिङ्गे |  |
एषः बालकः ।
एतस्य नाम मोहनः। |
| स्त्रीलिङ्गे |  |
एषा बालिका।
एतस्याः नाम राधा। |
| नपुंसकलिङ्गे |  |
एतत् पुष्पम्।
एतस्य नाम कमलम्। |
| तद् शब्दः | ||
| पुंलिङ्गे |  |
सः अध्यापकः ।
तस्य नाम गिरिधरमहोदयः। |
| स्त्रीलिङ्गे |  |
सा अध्यापिका।
तस्याः नाम रोहिणी। |
| नपुंसकलिङ्गे |  |
तत् फलम् ।
तस्य नाम आम्रफलम्। |
| युष्मद् शब्दः (त्रिषुलिङ्गेषु) | ||
 |
त्वं विदूषकः।
तव नाम राघवः। | |
 |
त्वं नर्तकी।
तव नाम शाम्भवी। | |
 |
त्वं पुस्तकम्।
तव नाम रामायणम्। | |
| अस्मद् शब्दः त्रिषुलिङ्गेषु | ||
 |
अहम् अर्चकः।
मम नाम विजयेन्द्रः। | |
 |
अहं देवी ।
मम नाम सरस्वती। | |
 |
अहं पुष्पम्।
मम नाम चम्पकम्। | |
अभ्यासः
उदाहरणानुगुणं रिक्तस्थानानि पूरयतु
१. एषः बालकः ।...एतस्य..... नाम मोहनः ।
२. एषः गायकः । .............. नाम कुमारगन्धर्वः ।
३. एषा बालिका ।...एतस्याः... नाम मोहिनी ।
४. एषा गायिका ।............. नाम लता ।
५. एतत् नगरम् ।...एतस्य.... नाम हरिद्वारम् ।
६. एतत् भवनम् ।.............. नाम संस्कृतधाम ।
७. सः घनश्यामः ।....तस्य..... जनकः वसुदेवः ।
८. सः श्यामः ।............. अग्रजः बलरामः ।
९. सः शिक्षकः ।............. पुस्तकम् एतत् ।
१०. सः तन्त्रज्ञः।............. कार्यालयः अत्र अस्ति।
११. सः रविः ।............. युतकं सुन्दरम् अस्ति ।
१२. सः सिंहः ।............. गर्जनं भयानकम् ।
१३. सा युवती ।....तस्याः.... नाम गौरी ।
१४. सा गीता ।.............. शाटिका सुन्दरी।
१५. सा नदी ।.............. वेगः अधिकः ।
१६. सा लता ।.............. पत्राणि कोमलानि ।
१७. सा बुद्धिमती ।.............. साहाय्यं स्वीकरोतु ।
१८. सा माता ।.............. सहनशक्तिः अधिका ।
एतस्य/एतस्याः – तस्य/तस्याः नाम? pdf
PAGE 8